Wie vorig jaar voor het eerst een woning kochten zagen gemiddeld maar liefst een derde van hun besteedbare inkomen opgaan aan de hypotheeklasten. Dat was nog nooit zoveel. De oorzaak is breder dan de flink gestegen rente. In 2023 blijft er mogelijk iets meer van het inkomen over, maar nog lang niet zoveel als in voorgaande jaren. Vanaf de start van dit millennium tot 2012 schommelden de hypotheeklasten voor starters ook al tussen de 20 en 27% van het netto inkomen. Na 2014 was dat nooit meer dan 15%, tot het aandeel in 2021 weer opliep tot 27%. En vorig jaar dus tot 33%.

Nauwelijks koopwoningen binnen bereik

Met een hypotheekrente van minimaal 4% (10 jaar vast, met NHG) kan de gemiddelde alleenstaande starter slechts 3,4% van de koopwoningen in Nederland financieren. Een gemiddelde eengezinswoning kost momenteel € 474.000. Voor een appartement wordt gemiddeld € 378.000 betaald. Dat is ver buiten bereik van wie op één salaris een financiering zoekt. De gemiddelde alleenverdiener kan namelijk maar zo’n twee ton aan hypotheek krijgen — en er vallen maar ruim 150.000 woningen van de 4,5 miljoen totaal in deze range. Zelfs met eventuele hulp van de ouders is het vinden van een geschikte woning dan lastig.

In februari lag de gemiddelde huizenprijs, met 410.000 euro, weer lager dan een jaar eerder

Minder en meer hulp voor starters

De hulp in de vorm van een belastingvrije schenking is dit jaar een stuk minder dan de ‘jubelton’ van de afgelopen jaren. Gerelateerd aan een woning kun je nu nog € 27.231 ontvangen, terwijl die regeling volgend jaar helemaal van de baan gaat.

Wel profiteren starters onder de 35 nog van vrijstelling van de overdrachtsbelasting. Bovendien heeft het kabinet € 40 miljoen gestort in een Nationaal Koopfonds voor starters. Huishoudens met een (gezamenlijk) inkomen tot € 65.000 kunnen, dankzij een bijdrage uit dit fonds, ver onder de marktprijs een nieuwbouwwoning kopen. Vraag je financieel adviseur gerust om nadere informatie.

Tweeverdieners maken meer kans

Animo om te kopen is er genoeg: onder degenen die nu huren overweegt tweederde een woning te kopen. Alleen verwacht bijna zes op de tien daarvan dat dat lastig wordt. Er is nog onvoldoende spaargeld en men vindt het lastig vermogen op te bouwen.

Tweeverdieners maken wel meer kans. Uitgaande van een gemiddeld inkomen van € 72.000 ligt volgens de WOX Monitor van Calcasa 40% van de koopwoningen binnen hun bereik. Uit hoeveel woningen je daadwerkelijk kunt kiezen verschilt flink per regio. In de grote steden van de randstad is het aanbod betaalbare woning voor starters klein tot nihil, in Zeeland, Limburg en de noordelijke provincies maak je meer kans. Uiteraard spelen individuele omstandigheden, zoals inkomen, schulden, en alsnog eventuele hulp van derden ook een rol bij hoeveel hypotheek je kunt krijgen en of dat voldoende is voor een betaalbare woning in de buurt.

Iets gunstiger omstandigheden

Dat starters vorig jaar zo’n record aandeel van hun inkomen aan de hypotheek kwijt waren kwam ook doordat de huizenprijzen aanvankelijk nog stegen. Voor wie in de loop van 2023 hun eerste woning kopen nemen de hypotheeklasten vermoedelijk een iets kleinere hap uit het maandelijks budget. Dat komt niet alleen omdat de huizenprijzen sinds augustus vorig jaar wat aan het dalen zijn, aldus Mirjam Bani, expert woning markt voor ING. In februari lagen ze sinds lange tijd zelfs onder het niveau van februari een jaar geleden.

Aan BNR Nieuwsradio vertelde Bani onlangs ook te verwachten dat het inkomen van starters gemiddeld zal toenemen. ‘Dat betekent dat zij hypotheeklasten makkelijker kunnen dragen’. Ze denkt dat de lasten zodoende naar 29% dalen, wat nog steeds bovengemiddeld hoog is. ‘Maar het wordt een beetje beter als je kijkt naar de betaalbaarheid.’ En voor wie het kán betalen is het woningaanbod momenteel wel aan het toenemen.